GENEROKO BRETXA DIGITALA

Bretxa digitalaz hitz egiten dugunean IKT-ak erabiltzen dutenenen eta ez dutenen arteko desberdintasun sozioekonomikoei erreferentzia egiten diogu. Modu honetan, desberdintasun horien jatorriaren arabera, 3 bretxa mota bereizten dira. Lehenengoa, ekonomikoa, sarbidearekin dago erlazionatua. Bloke honetan bi kategoria desberdin bereizten dira, batetik teknologia izatea edo ez izatearena (gaur egun herrialde aberatsetan ia gaindituta dagoena), eta bestetik teknologiaren garapen azkarrak eragindakoa, zeinen ondorioz kalitate eta potentzia oso desberdineko gailuak erabiltzen ditugu (ez dira berdinak 50 euro edo 600 balio dituen mugikorra). Bigarren bretxa, kulturala, teknologiaz egiten dugun erabilpenaren araberakoa da eta hainbat faktorez baldintzatuta dago: erabiltzailearen gaitasunak, kultura eta hezkuntza maila … Hirugarrena, instituzionala, eskolarekin zuzenean dago harremanduta. Izan ere, eskoletan baliabide fisiko nahiko izan arren, irakasleen ezjakintasuna edo borondate faltagatik horiek ez dira erabiltzen.

Baina zer harreman dauka guzti honek genero desberdintasunekin? Ba, datuek erakutsitakoaren arabera, gizonekin alderatuta, emakumeek IKT-ak nabarmenki gutxiago erabiltzen dituztela edo etekin gutxiagoa ateratzen dietela. Egoera honek generoko bretxa digitala deiturikoa agertzea eragin du. 2012an argitaratuko ikerketa batek halako datuak agerian uzten zituen:

Datu hauek erabiliz, Emakumearen Institutuak hainbat ondorio atera ditu. Horien artean bretxaren arrazoiak aurki ditzakegu:

• IKT-een erabilelpen masiboa lan munduaren bidez etorri zen gehienbat eta emakumeak merkatura astiroago edo geroago sartu zirenez, gizonek abantailarekin hasi zirela esan dezakegu. Gainera, emakumeen langabezi tasa altuagoa da, beraz emakume gehiagok ez daukate lanean bez konektatzeko aukerarik.
• Emakumea gehienbat hezkuntza, osasuna edota zerbitzu sozialak bezalako sektoreetan lan egiten du, eta horiek ez daude beste batzuk bezain informatizatuak.
• Gizonek dira gehienbat ekipo informatikoak hautatzen eta erosten dituztenak.
• Emakumeak ordu gehiago ematen dituzte etxeko lanetan eta zaintza zereginetan, bestelako jarduerak egiteko denbora kentzen diena.

Eta, zein ondorio dakartza?

• Emakumeek zailtasun gehiago dituzte prestakuntza plataforma online-tara sartzeko.
• Emakumeek enplegua bilatzeko zailtasun handiagoak dituzte, Internet horretarako funtsezko baliabidea baita.
• Egokitzapen teknologiko faltagatik, lana mantentzeko edo mailaz igotzeko zailtasunak.
• Tramite administratiboak Interneten bidez ezin egin izatea.
• Internetek eskainitako informazio guztiari sarbiderik ez izatea.

Horretaz gain, “¿Por qué las chicas no quieren ser ingenieras?” artikuluan, El Mundo egunkariak generoko bretxa digitalarekin estuki lotutako gaia tratatzen du OCDE-ak egindako ikerketan oinarrituz. 2015eko datuen arabera, karrera teknikoetan ikasleen %25a soilik dira emakumeak eta kopurua behera egin du urtez urte. Egoera honek IKT-en ezagutza eta erabilpen teknikoa gizonen eskuetan ia esklusiboki jartzen du. Baina, zer dela eta gertatzen da hau? Arazoak txikitatik hasten dira, familian alegia. Gurasoek espektatiba ezberdinak izan ohi dituzte haien seme-alabei buruz eta horiek modu kontziente zein inkontzientean azalerazten dituzte, haurren pertsonalitate eta gustuen garapenean eragin handia izango duenak. Aurreko sarreretan aztertu bezala estereotipo horiek bete medioen bidez ere ( publizitatea, jostailuak …) ailegatzen zaiela uste dut.

Honi matematikekiko mesfidantza gehitu behar diogu. Ikerkuntzaren arabera, “15 urterekin neska gehienak zalantzati sentitzen dira irakasgai honetan; erdiak baino gehiago materian txarrak direla esaten dute. Urduritasun gehiago daukate eta haien buruari gehiago exijitzen diotenez, txarto ez egitearren amore ematen dute. Beste batzuen ustez arazoa karrera enfokatzeko ikuspuntuan datza, neskek karrera sozialengatik erakarriago sentitzen direlako eta ingeniaritzak oso karrera abstraktuak bezala ikusiak dira. Lina Nilsson, “Innovación en el Centro Blum para Economías en Desarrollo” proiektuaren zuzendariaren esanetan “lan horiek eduki sozialagoa izango balute emakume askoz gehiago matrikulatuko litzateke”.  Berak martxan jarritako doktoratuan, non, besteak beste, ur edangarria modu merkean lortzeko bideak uztartzen diren, ikasleen %50 neskak izatea lortu du; datu esanguratsua eta haren teoria babesten duena.

Azkenengo arrazoia emakume ingeniarien ikusgarritasun falta da. Karrera teknikoetan oso emakume irakasle gutxi daude, Europar Batasun osoan ingeniarien artean %86a gizonak dira eta horretaz gain, eskoletan lorpen garrantzitsuak izan dituzten emakumeak alboratzen jarraitzen dira; denek baitakite nor den Nail Amstrong baina gutxik ezagutzen dituzte Hedy Lamarr, Grace Hooper edo Valentina Tereshkova bezalako pertsonalitateak.

Desberdintasun hauekin bukatzeko asmoz, adituek koedukazioan heztea proposatzen dute, besteak beste, karrera teknikoen irteera sozialei buruz gehiago informatuz (eta ahal bada emakumeen eskutik), neskek haiengan duten konfiantza areagotzeko neurriak ezarriz eta irakasleei genero ideologiaren inguruan prestakuntza eskainiz.